Ο Ξενοφώντας (430-354 π.Χ.) Αθηναίος ιστορικός, φιλόσοφος και στρατηγός είναι ο συγγραφέας του γνωστού χρονικού "Κύρου Ανάβαση", της διαφυγής δηλαδή ενός ογκώδους σώματος στρατού Ελλήνων μισθοφόρων από τα βάθη της αχανούς περσικής αυτοκρατορίας προς την Ελλάδα.
H πορεία αυτή ξεκίνησε από τα Κούναξα (πόλη που βρίσκονταν περίπου ενενήντα χιλιόμετρα βορείως της Βαβυλώνας) για να καταλήξει στη Χρυσόπολη του Βοσπόρου (σημερινό προάστιο της Κωνσταντινουπόλεως). Επρόκειτο για μια απόσταση περίπου δύο χιλιάδων τετρακοσίων χιλιομέτρων μέσα από τοποθεσίες και έθνη που τότε βρισκόταν υπό την περσική κυριαρχία.
Η "Κάθοδος Των Μυρίων", όπως αλλιώς ονομάζεται το παραπάνω έργο του Ξενοφώντα, μπορεί παράλληλα να χρησιμοποιηθεί και ως οινογεωγραφία ή ποτογεωγραφία των περιοχών της ασιατικής γης από την οποία πέρασε ο στρατός του, καθώς βρίσκουμε σ' αυτό περισσότερες από είκοσι αναφορές για οίνους φτιαγμένους από ποικίλες πρώτες ύλες.
I. Από τη Βαβυλώνα στον Εύξεινο Πόντο:
Βιβλίο Α', κεφ. 5 (Ακολουθώντας τους ποταμούς): "Πέρα από τον ποταμό Ευφράτη, κατά τους έρημους σταθμούς, υπήρχε μια μεγάλη και πλούσια πόλη που ονομαζόταν Χαρμάνδη. Από αυτήν οι στρατιώτες αγόραζαν τρόφιμα..., δηλαδή οίνο κατασκευασμένο από φοίνικες, και άρτο και αραβόσιτο, από τον οποίο η χώρα ήταν γεμάτη".
Βιβλίο Δ', κεφ. 2 (Σε χωριά των Καρδούχιων ορέων, Ασσυρία): "Έτσι λοιπόν, όλοι οι Έλληνες συγκεντρώθηκαν και κατασκήνωσαν εκεί τριγύρω σε πολλές και καλοκτισμένες οικίες, έχοντας άφθονα τα αναγκαία προς τη συντήρησή τους. Διότι, εκτός των άλλων, ο τόπος είχε τόσο άφθονο κρασί, ώστε το αποθήκευαν σε μεγάλους ασβεστωμένους λάκκους".
Βιβλίο Δ', κεφ. 4 (Σε περιοχή της δυτικής Αρμενίας): "Στα χωριά αυτά, είχαν ότι ήθελαν. Ζώα δηλαδή κατάλληλα για θυσίες, σιτάρι, οίνους παλαιούς με εξαίσια αρώματα, σταφίδες και διάφορα όσπρια".
Βιβλίο Δ', κεφ. 4 (Σε κωμόπολη στα έσχατα της Αρμενίας): "Υπήρχαν ακόμη και σιτάρι και κριθάρι και όσπρια και οίνος κρίθινος μέσα σε κρατήρες μέσα στους οποίους υπήρχαν κομμάτια κριθαριού που επέπλεαν μέχρι το χείλος των αγγείων. Ακόμα και άχυρα υπήρχαν μέσα, άλλα μικρά και άλλα μεγάλα, χωρίς κόμβους. Για το λόγο αυτό, όταν κάποιος διψούσε έπρεπε να ρουφά από τον κρατήρα με τα χείλη κλειστά. Και ήταν (ο οίνος) πολύ δυνατός για εκείνον που τον έπινε χωρίς νερό, ενώ ήταν πολύ γλυκός για εκείνον που τον είχε συνηθίσει".
Ο Ξενοφών δείπνησε μαζί με τον άρχοντα του χωριού και του συνέστησε να έχει θάρρος, διαβεβαιώνοντάς τον ότι δεν θα στερηθεί τα παιδιά του και ότι θα αναχωρήσουν από την οικία του αφού πρώτα την ξαναγεμίσουν με νέες τροφές, εάν είχε τη διάθεση να του υποδείξει κανένα χρήσιμο πράγμα για το στράτευμα, μέχρι να φτάσουν σε άλλο έθνος.
Εκείνος τότε του το υποσχέθηκε αμέσως και με μεγάλη εγκαρδιότητα του έδειξε σε ποιο μέρος υπήρχαν καταχωμένα αγγεία οίνου.
II. Από την Τραπεζούντα στη Θράκη:
Βιβλίο Ε', κεφ. 4 (Οδεύοντας και λεηλατώντας δυτικά της Κερασούντας, Κολχίδα): "Βρήκαν ακόμη, εντός των αποθηκών, και μεγάλα κομμάτια δελφινιών ταριχευμένα σε πήλινα αγγεία, καθώς και ξύγκι από δελφίνια σε δοχεία, το οποίο οι Μοσσύνοικοι μεταχειρίζονται όπως οι Έλληνες το έλαιο. ...Βρήκαν επίσης και οίνο ο οποίος άκρατος ήταν πολύ δυνατός και άγριος, αναμειγμένος όμως, γινόταν αρωματικός και γλυκύς".
Βιβλίο ΣΤ', κεφ. 1: "Την επομένη φθάνουν στη Σινώπη και προσορμίζονται στο επίνειό της, την Αρμήνη. Οι Σινωπείς που κατοικούν σ' αυτή την περιοχή της Παφλαγονίας είναι άποικοι των Μιλησίων. Αυτοί λοιπόν στέλνουν σαν δώρα στους Έλληνες τρεις χιλιάδες μεδίμνους κρίθινων αλεύρων και χίλιους πεντακόσιους αμφορείς γεμάτους κρασί".
Βιβλίο ΣΤ', κεφ. 2: "...έφθασαν στην Ηράκλεια, πόλη Ελληνική, αποικία των Μεγαρέων, βρισκόμενη στη χώρα των Μαριανδυνών. ...Εκεί οι Ηρακλειώτες στέλνουν στους Έλληνες σαν δώρα τρεις χιλιάδες μεδίμνους κρίθινων αλεύρων και δύο χιλιάδες αμφορείς οίνου, είκοσι βόδια κι εκατό πρόβατα".
Βιβλίο Ζ', κεφ. 2 (Στη Θράκη): "Και όταν πλησίασαν, διέταξε ο Σεύθης να εισέλθει ο Ξενοφών μαζί με δυο άνδρες της εκλογής του. Αφού μπήκαν, κατ' αρχήν χαιρετίστηκαν και κατά τα επικρατούντα στη Θράκη έθιμα, προήπιαν με κέρατα γεμάτα οίνο".
πηγή: www.wineanalysis.gr
